Hiệu ứng nhà kính là gì? Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp giảm thiểu?
Hiệu ứng nhà kính là cụm từ không quá xa lạ, nó là vấn đề cấp thiết và mang tính toàn cầu. Bởi hiệu ứng nhà kính có ảnh hưởng không nhỏ tới Trái Đất của chúng ta. Vậy hiệu ứng là gì? Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp giảm thiểu hiệu ứng nhà kính như thế nào?
Contents
Hiệu ứng nhà kính là gì?
Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng gì? – Hiệu ứng nhà kính tiếng Anh là Greenhouse Effect. Đây là hiện tượng không khí Trái Đất nóng lên do bức xạ sóng ngắn của Mặt Trời xuyên qua tầng khí quyển và chiếu xuống mặt đất. Lượng bức xạ này chiếu xuống mặt đất và làm mặt đất hấp thu và nóng lên. Sau đó, từ mặt đất sẽ bức xạ lại sóng dài vào khí quyển để CO2 hấp thụ và làm không khí nóng lên.
Nếu lượng nhiệt này luôn ổn định sẽ giúp Trái Đất luôn ở trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, thực tế hiện nay nó lại tăng quá nhiều trong bầu khí quyển và khiến Trái Đất không ngừng nóng lên.
Hiệu ứng nhà kính có những loại nào?
Hiệu ứng nhà kính được chia làm 2 loại là hiệu ứng nhà kính nhân loại và hiệu ứng nhà kính khí quyển.
Hiệu ứng nhà kính khí quyển
Hiệu ứng nhà kính khí quyển là những tia bức xạ sóng ngắn của Mặt Trời xuyên qua bầu khí quyển đến mặt đất và phản xạ trở lại thành các bức xạ sóng dài. Một số phân tử trong bầu khí quyển có thể hấp thụ những bức xạ nhiệt này, sau đó giữ hơi ấm lại bầu khí quyển. Một số phân tử có thể kể đến là hơi nước và ddioxxit cacbon.
Ngày nay, hàm lượng khí dioxit cacbon vào khoảng 0,036% là nó đã đủ để tăng nhiệt độ thêm khoảng 30 độ C. Nếu không có hiệu ứng nhà kính thì nhiệt độ Trái Đất là -15 độ C.
Như chúng ta đã biết, nhiệt độ trung bình bề mặt Trái Đất được quyết định từ sự cân bằng giữa năng lượng Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất. Vì vậy, nó có thể dễ dàng xuyên qua các tầng ozon và CO2 để đến mặt đất. Nhưng ngược lại, bức xạ nhiệt từ mặt đất là bước sóng dài và không có khả năng xuyên qua khí CO2. Từ đó, CO2 và hơi nước sẽ hấp thụ lại. Điều này làm Trái Đất có một bầu khí quyển bao quanh.
Lớp CO2 được ví như lớp kính giữ nhiệt lượng tỏa ngược vào vũ trụ Trái Đất trên quy mô toàn cầu. CO2 sẽ được gọi là khí nhà kính, bên cạnh đó còn những khí khác trong khí quyển như Metan, Nox, CFC.
Hiệu ứng nhà kính nhân loại
Tại thời kỳ Trái Đất mới hình thành, chỉ 1 số sự sống mới có thể xuất hiện và phát triển nhờ thành phần dioxit cacbon trong bầu khí quyển nguyên thủy cao hơn. Theo thời gian thì cường độ của những tia bức xạ này cũng không ngừng tăng lên. Bên cạnh đó, thông qua sự quang hợp thì Trái Đất đã có cây cỏ. Và cây cỏ này đã lấy đi 1 phần khí cacbon dioxit trong không khí giúp khí hậu ổn định hơn.
Trong vòng 100 năm trở lại đây, dưới sự tác động của con người thì sự cân bằng này đang bị tác động. Sự thay đổi nồng độ của khí nhà kính đã làm nhiệt độ Trái Đất tăng thêm 2 độ. Tiêu biểu của sự mất cân bằng này là khí cacbon dioxit tăng thêm 20% và khí metan cũng tăng lên 90%.
Nguyên nhân và các loại khí gây ra hiệu ứng nhà kính?
Như đã nói ở trên, hiệu ứng nhà kính là sự tăng trưởng mạnh mẽ của các khí trong bầu khí quyển. Vậy cụ thể nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính là khí gì?
Khí CO2 – khí nhà kính
Khí chủ yếu gây hiệu ứng nhà kính là khí CO2. Khi bức xạ mặt trời xuyên qua tầng khí quyển rồi chiếu xuống mặt đất thì mặt đất sẽ hấp thụ và nóng lên. Đồng thời, bức xạ lại nhiệt có bước sóng dài vào trong tầng khí quyển. Lúc này, khí CO2 sẽ hấp thụ để tạo ra 1 vòng khí xung quanh Trái Đất và khiến nhiệt độ không khí tăng lên.
Lớp khí CO2 này như 1 tấm kính lớn, nó bao phủ quanh Trái Đất và làm hành tinh của chúng ta không khác gì 1 nhà kính lớn. Nếu không có “tấm kính” khổng lồ này thì nhiệt độ tại Trái Đất sẽ luôn âm khoảng 15 độ C, thậm chí là -25 độ C. Còn thực tế, nhiệt độ trung bình của Trái Đất là 15 độ, nên có thể thấy hiệu ứng nhà kính đã làm Trái Đất nóng lên 38 độ C.
Hiện nay, các hoạt động sản xuất kinh doanh cùng sự khai thác mạnh mẽ của con người khiến khí CO2 tăng theo. Điều này cũng làm cho hiệu ứng nhà kính tăng theo. Vì vậy, nhiệt độ không khí cũng sẽ bị tăng cao lên. Theo ước tính của nhà khoa học, đến nửa thế kỷ sau thì nhiệt độ Trái Đất sẽ tăng từ 1.5 – 4.5 độ C.
Khí CFC
Khí CFC (cloro fluoro carbon) chiếm đến 20% trong cơ cấu các khí gây hiệu ứng nhà kính. CFC là những hóa chất do con người tổng hợp để sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp và nó dần xâm nhập vào bầu khí quyển.
CFC là chất thường được dùng trong các nhà máy sản xuất điều hòa, hệ thống làm lạnh, chế tạo sản phẩm bằng chất plastic xốp như khay ăn, lớp tản nhiệt. Bên cạnh đó, nó còn được dùng trong 1 số thuốc xịt với quy trình làm sạch thiết bị điện tử và là sản phẩm phụ của quá trình hóa học phức tạp.
Về mặt hóa học, khí CFC có tính trơ, không mùi, không cháy với thời gian lưu trữ dài. Khi khí này được thải ra không khí, nó sẽ bay lên tầng khí quyển và làm mòn tầng ozon giúp bao phủ quanh Trái Đất. Từ đó làm tia cực tím từ Mặt Trời đến Trái Đất nhiều hơn, mạnh mẽ hơn.
Theo thống kê, năm 1992 khí CFC tăng 4% và dự kiến đến năm 2050 thì khí CFC có thể là 9 tỷ tấn, khoảng 45% tổng lượng thải CO2 và gây ảnh hưởng cực xấu đến khí hậu toàn cầu.
Khí metan – CH4
Khi metan có cấu tạo hóa học CH4 và khí này chiếm 13% trong cơ cấu các khí gây hiệu ứng nhà kính. Nên theo các nghiên cứu, mỗi phân tử CH4 sẽ giữ năng lượng nhiệt gấp 21 lần so với phân tử CO2.
Hiện nay, do các hoạt động của con người nên khí metan thải vào khí quyển cũng ngày càng nhiều. Nguyên nhân phát thải khí metan phải kể đến như:
- Sự phân hủy chất hữu cơ có trong các bãi rác thải rắn.
- Sự sản sinh từ quá trình sinh học như men hóa đường ruột của động vật hay sự phân giải kị khí ở đất ngập nước,…
- Sử dụng, đốt nhiên liệu hóa thạch,
- Do ống dẫn nước vào những tuabin đặt dưới đáy hồ thủy điện.
Khí N2O – oxit nito
Khí N2O chiếm khoảng 5% trong cơ cấu các khí gây hiệu ứng nhà kính. Bởi mỗi phân tử N2O sẽ bắt giữ năng lượng nhiệt gấp 270 lần phân tử CO2. Cũng có rất nhiều nguyên nhân khiến khí N2O tăng cao và do 4 nguyên nhân chủ yếu:
- Khí thải từ các phương tiện giao thông.
- Quá trình đốt cháy các chất thải;
- Quá trình nitrat hóa các phân bón vô cơ và hữu cơ hoặc các quá trình xử lý nước thải.
- Quá trình sản xuất nông nghiệp cùng những hoạt động công nghiệp khác.
Oxit nitơ còn phản ứng với nguyên tử oxy năng lượng cao, tạo thành hợp chất nitric oxide (NO) làm tầng ozon suy yếu. Hiện hàm lượng N2O trên toàn cầu ngày càng tăng với khoảng 0.2 – 3% tăng hàng năm. Mỗi năm, ước tính có đến 10 triệu tấn oxit nitơ được thải ra môi trường.
Tầng ozon
Cấu tạo hóa học khí ozon có cấu tạo là O3. Loại khí này chiếm 8% trong cơ cấu các khí gây hiệu ứng nhà kính. Ozon là thành phần chính của tầng bình lưu, có đến khoảng 90% khí ozon tập trung ở độ cao từ 19 – 23km so với mặt đất. Nó có chức năng bảo vệ sinh quyển nhờ khả năng hấp thụ bức xạ tử ngoại, tỏa nhiệt của phân tử ozon.
Theo ước tính, tầng ozon đã bị suy giảm khoảng 5% và số lượng suy giảm cũng ngày càng tăng do sự phân hủy ozon vượt quá khả năng tái tạo lại. Hầu hết, O3 bị phân hủy là do 4 tác nhân cơ bản sau:
- Nguyên tử oxi
- Gốc hydroxyl hoạt động
- Hợp chất clo
- Oxit nito
Nếu tầng ozon bị phá hủy sẽ làm lượng axit tạo thành khói quang hóa và gây ra hiệu ứng nhà kính.
Bên cạnh đó, nguyên nhân dẫn đến hiệu ứng nhà kính còn phải kể đến như do khí SF, SO2, CF3 và cả hơi nước,…. Tất cả những hoạt động của con người đang khiến những khí này tăng cao và phá vỡ kết cấu tầng ozon, giảm nồng độ khí ozon. Do vậy, nhiều loài sinh vật đã bị tiêu diệt và phá vỡ chuỗi thức ăn tự nhiên, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hệ sinh thái và tác động tới sự phát triển và tồn tại của con người.
Hiện tượng biến đổi khí hậu Trái Đất do hiệu ứng nhà kính
Hiệu ứng nhà kính làm Trái Đất nóng lên sẽ dẫn đến những biến đổi khí hậu trên Trái Đất. Hiện tượng này có thể giới hạn trong 1 khu vực, 1 vùng hoặc toàn cầu, điều này phụ thuộc vào mức độ tồn đọng của các chất khí.
- Băng tan: Băng tan xảy ra do quá trình tích lũy chất khí gây hiệu ứng nhà kính. Điều này khiến Trái Đất nóng lên và thể tích nước giãn nở, khiến băng ở 2 cực tan ra.
- Cháy rừng tự phát: Khi khí hậu thay đổi, khí hậu ấm hơn, khô hơn sẽ làm nhiệt độ Trái Đất tăng cao và khiến hiện tượng cháy rừng ngày càng tăng cao, đặc biệt vào mùa hè.
- Khô hạn, hạn hán: Rất nhiều vùng đất trở nên cằn cỗi, khô hạn, không thể trồng cây được.
Hiệu ứng nhà kính gây ra hậu quả gì với Trái Đất?
Từ những thông tin phía trên, có lẽ hậu quả lớn nhất chính là biến đổi khí hậu. Nói một cách khác, hiệu ứng nhà kính tác động đến những hiện tượng biến đổi khí hậu. Cụ thể, nó gây ra 1 số tác động như:
Ảnh hưởng nguồn nước
Hiệu ứng nhà kính ảnh hưởng tới chất lượng và lượng nước trên Trái Đất. Nó dẫn tới sự thiếu nước sạch để con người sinh hoạt, lẫn quá trình sản xuất, kinh doanh.
Ảnh hưởng đến sinh vật
Trái Đất nóng lên sẽ làm thay đổi môi trường sống của các loại sinh vật. Theo sự biến đổi toàn cầu này, các loài sinh vật phải thích nghi và đáp ứng môi trường sống đầy khắc nghiệt này. Tuy nhiên, nó không thể thích nghi kịp và dần biến mất.
Bên cạnh đó, con người cũng tác động đến môi trường, săn bắt và chiếm không gian để xây dựng các công trình. Đây cũng là một trong những lý do chính khiến không gian sống của các loài sinh vật bị thu hẹp và có nguy cơ bị tuyệt chủng.
Ảnh hưởng con người
Sức khỏe của con người đang bị đe dọa nghiêm trọng, các bệnh tật xuất hiện ngày càng nhiều. Mưa, nắng nóng nhiều chính là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn, vi sinh vật phát triển. Đồng thời, các chất thải khí thải cũng gia tăng bệnh tật, giảm hệ miễn dịch của chúng ta.
Ngập lụt
Hiện nay số băng ở Nam Cực và Bắc Cực đang tan rất nhanh và điều này sẽ khiến cho lượng nước biển tăng cao, hậu quả dẫn đến nạn hồng thủy. Trong tương lai, một số quốc gia sẽ không còn xuất hiện trên bản đồ vì mực nước biển dâng quá cao.
Theo ước tính trong vòng 23 năm qua (tính đến năm 2020) thì Trái Đất đã mất 28 nghìn tỷ tấn băng do hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Làm thế nào để giảm thiểu tình trạng hiệu ứng nhà kính?
Để giảm thiểu hiện tượng hiệu ứng nhà kính thì chúng ta có thể thực hiện một số giải pháp sau:
Trồng thêm nhiều cây xanh
Đây là một trong những biện pháp đơn giản mà lại hiệu quả nhất trong việc giảm sự nhiệt độ tăng cao trên toàn cầu. Bởi cây xanh sẽ giúp hấp thụ CO2 thông qua quá trình quang hợp, từ đó lượng CO2 – khí nhà kính sẽ giảm thiểu một cách đáng kể.
Vì vậy, hiện nay chính phủ các nước cũng đang triển khai trồng rừng diện tích lớn. Trong đó có Việt Nam cũng đang thực hiện rất tốt việc làm này.
Tiết kiệm điện và nguồn năng lượng
Tiết kiệm nguồn năng lượng chúng ta đang sử dụng cũng là cách giảm hiệu ứng nhà kính hiệu quả. Lúc này, điện năng được sản xuất từ việc đốt các nhiên liệu, nguyên liệu hóa thạch.
Do vậy, một lượng lớn khí CO2 đã được thải ra môi trường trong quá trình sản xuất năng lượng. Vì vậy, giảm thiểu không khí sẽ tiết kiệm năng lượng cũng là cách để giảm hiệu ứng, giảm ô nhiễm không khí.
Tối ưu hóa phương tiện di chuyển
Những phương tiện di chuyển như xe máy, ô tô chính là nguyên nhân sản sinh ra khí N2O, CO2 cùng khói bụi gây ô nhiễm môi trường. Do vậy, bạn có thể bảo vệ môi trường bằng cách hạn chế dùng những loại phương tiện này, mà thay vào đó là đi bộ hoặc đi xe đạp, đi các phương tiện công cộng….
Dùng nguồn năng lượng sạch
Sử dụng nguồn năng lượng sạch từ gió, mặt trời sẽ giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hạn chế hiệu ứng nhà kính. Vì vậy, gia đình bạn hãy ưu tiên sử dụng các thiết bị từ năng lượng thiên nhiên để bảo vệ môi trường.
Tuyên truyền bảo vệ môi trường
Việc đẩy mạnh các phong trào, hoạt động bảo vệ môi trường là rất cần thiết. Bạn cần cung cấp kiến thức cho người dân về hiệu ứng nhà kính cũng như tầm quan trọng và tác hại của nó tới sự sống trên hành tinh. Đồng thời nâng cao ý thức và trách nhiệm của mỗi người vì con người và các loài sinh vật.
Trên đây là những thông tin chi tiết về hiệu ứng nhà kính, nguyên nhân, hiệu quả và biện pháp giảm thiểu hiệu ứng này. Để đọc những bài viết hay và hữu ích khác, hãy truy cập vào website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật thông tin nhé!