Hô hấp là gì? Nhịp hô hấp là gì? Kiến thức quan trọng về hô hấp
Hô hấp là quá trình lấy khí oxi từ bên ngoài vào cơ thể và thải ra khi cacbonic ra ngoài môi trường. Xoay quanh khái niệm hô hấp là gì vốn rất ngắn gọn đó còn có rất nhiều kiến thức mà bạn cần tìm hiểu về quá trình rất quan trọng trong việc duy trì sự sống trong bài viết dưới đây.
Contents
Hô hấp là gì?
Hô hấp là gì? Đây là mảng kiến thức quan trọng mà các bạn học sinh đã được làm quen trong môn Sinh học từ bậc Trung học cơ sở cho đến Trung học phổ thông. Cụ thể, như sau:
Hô hấp ở thực vật
Trong chương trình Sinh học lớp 6, các bạn học sinh sẽ bắt đầu tìm hiểu và nắm vững kiến thức về hô hấp ở thực vật.
Theo định nghĩa ta có: Hô hấp ở thực vật là quá trình oxi hóa sinh học của các tế bào sống. Trong đó gồm các chất phân tử hữu cơ sẽ bị oxi hóa thành khí cacbonic CO2 và nước H2O. Đồng thời giải phóng ra ngoài năng lượng và một phần năng lượng đó sẽ được tích lũy vào ATP.

Đối với thực vật sẽ không có cụ thể một cơ quan hô hấp chuyên trách. Quá trình hô hấp diễn ra ở mọi cơ quan trong cơ thể của thực vật, đặc biệt là những cơ quan có hoạt động sinh lý mạnh như hoa, hạt đang nảy mầm hay quả đang sinh trưởng. Ti thể chính là bào quan thực hiện chức năng hô hấp.
Ta có phương trình tổng quát của quá trình hô hấp ở thực vật được thể hiện như sau:
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + năng lượng (nhiệt + ATP)
Chức năng của hô hấp đối với cơ thể thực vật
Hô hấp là một trong những quá trình quan trọng ảnh hưởng đến sự sống các cơ thể thực vật. Cụ thể chúng đảm nhiệm các vai trò như sau:
Năng lượng nhiệt thải ra rất cần thiết cho quá trình duy trì mức nhiệt độ thuận lợi cho những phản ứng sinh hóa trong cơ thể, từ đó giúp mọi hoạt động sống được diễn ra một cách bình thường.
Năng lượng tích lũy trong ATP còn có nhiệm vụ tham gia vào các phản ứng sinh hóa, quá trình vận chuyển vật chất của cây, sinh trưởng. Đồng thời tổng hợp các chất hữu cơ, khắc phục và sửa chữa các hư hại cho tế bào.
Tạo thêm nhiều sản phẩm trung gian là nguyên liệu quan trọng cho quá trình tổng hợp các chất cần thiết khác trong cơ thể.
Ảnh hưởng của nhân tố môi trường đến quá trình hô hấp
Dưới đây là những nhân tố môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng hô hấp ở thực vật, cây cối.
Yếu tố nhiệt độ
Quá trình hô hấp gồm những phản ứng hóa học kết hợp với sự xúc tác từ các enzim. Mặt khác, hoạt động của các enzym phụ thuộc trực tiếp vào nhiệt độ. Giới hạn về nhiệt độ của hô hấp cụ thể như sau:

- Nhiệt độ tối thiểu từ 0 độ C đến 10 độ C: Đây là mức nhiệt độ cây bắt đầu có biểu hiện hô hấp. Nhiệt độ thấp này còn phụ thuộc và loài cây ở những vùng sinh thái khác.
- Nhiệt độ tối ưu từ khoảng 30 độ C đến 35 độ C: Mức nhiệt độ này là cường độ hô hấp đạt được đến giá trị lớn nhất.
- Nhiệt độ tối đa từ 40 độ C đến 45 độ C: Với mức nhiệt độ quá cao này sẽ làm biến đổi protein, cấu trúc nguyên sinh chất dần bị phá hủy dẫn đến cây sẽ chết.
Như vậy, khi nhiệt độ tăng thì cường độ hô hấp sẽ tăng được đến giới hạn ngưỡng chịu đựng của cây. Sự phụ thuộc hô hấp vào nhiệt độ sẽ tuân theo đúng định luật Van-hop: Q10 = 2 _ 3 (tăng nhiệt độ thêm 100 độ C thì tốc độ phản ứng sẽ tăng lên gấp 2, 3 lần).
Về hàm lượng nước
Nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình hô hấp ở cây cối. Nước là dung môi và cũng là môi trường cho phép xảy ra các phản ứng hóa sinh trong hô hấp. Yếu tố này sẽ tham gia trực tiếp vào quá trình oxy hóa nguyên liệu cây hô hấp.
Ngoài ra hàm lượng nước của và cường độ hô hấp có tỷ lệ thuận với nhau. Tức là nếu hàm lượng nước ở trong cơ quan hô hấp mà càng cao thì cường độ hô hấp sẽ càng cao và ngược lại. Đối với những cơ quan trong trạng thái ngủ như hạt thì khi tăng lượng nước, hô hấp cũng sẽ tăng theo.
Nồng độ oxi và cacbonic
Các chuyên gia đã chứng minh được oxi đảm nhiệm một trong những chức năng quan trọng trong hệ hô hấp. Cụ thể oxi sẽ tham gia trực tiếp vào quá trình oxi hóa chất hữu cơ trong hô hấp. Đồng thời oxi cũng là chất nhận điện tử cuối cùng trong mỗi chuỗi chuyền điện tử, sau đó sẽ hình thành ra nước.
Và khí cacbonic CO2 chính là sản phẩm của quá trình hô hấp. Những phản ứng giải phóng ra khí CO2 vào không khí được coi là phản ứng thuận nghịch. Khi hàm lượng khí CO2 trong môi trường cao thì phản ứng sẽ chuyển dịch chiều nghịch và ngược lại.
- Ảnh hưởng của nồng độ khí O2
Khi nồng độ khí O2 trong không khí giảm xuống dưới mức 10% dẫn đến hô hấp bị ảnh hưởng và khi giảm xuống dưới 5% thì cây sẽ chuyển sang phân giải kị khí. Điều này không tốt cho cây trồng.
- Ảnh hưởng của nồng độ khí CO2
Trong môi trường nếu nồng độ khí CO2 cao hơn khoảng 40% sẽ làm ức chế quá trình hô hấp.
Hô hấp và các cơ quan hô hấp của con người
Tiếp đến chương trình sinh học các bạn sẽ học về hô hấp và các cơ quan hô hấp của con người.

Khái niệm
Hô hấp là quá trình không ngừng cung cấp oxy cho các tế bào cơ thể. Đồng thời giúp loại bỏ khí cacbonic do tế bào đào thải ra ngoài khỏi cơ thể. Quá trình hô hấp ở người chủ yếu gồm 3 giai đoạn như sau:
- Sự thở: Diễn ra quá trình trao đổi khí ở phổi với môi trường.
- Trao đổi khí ở phổi: Cacbonic từ máu đi vào tế bào phổi. Đồng thời oxi sẽ đi từ tế bào phổi vào máu.
Tầm quan trọng của hô hấp với cơ thể người
Hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp oxy cho các tế bào tạo ra ATP cho mọi hoạt động của cơ thể. Đồng thời thải khí cacbonic ra khỏi cơ thể con người. Nhờ đó, đảm bảo cho mọi hoạt động sống của cơ thể con người được diễn ra một cách bình thường.
Tìm hiểu về hô hấp ở động vật
Tiếp tục sang chương trình sinh học lớp 11 các bạn sẽ được tìm hiểu và nắm rõ về hô hấp và chức năng hô hấp đối với động vật. Cụ thể như sau:
Về khái niệm
Hô hấp là tập hợp của các quá trình. Trong đó cơ thể sẽ lấy oxy từ bên ngoài vào nhằm mục đích oxi hóa các chất có trong tế bào. Đồng thời giải phóng năng lượng cho mọi hoạt động sống và thải cacbonic ra bên ngoài môi trường.

Như vậy, hô hấp chính là quá trình lấy khí oxi từ bên ngoài vào cơ thể và thải ra khi cacbonic ra ngoài môi trường.
Các hình thức hô hấp của động vật
Căn cứ theo bề mặt hô hấp người ta chia hô hấp thành 4 hình thức như sau:
Hô hấp thông qua bề mặt của cơ thể
Đối với các loại động vật đơn bào hoặc đa bào tổ chức thấp như các loại ruột khoang, giun dẹp, giun tròn có hình thức hô hấp qua bề mặt của cơ thể.
Quá trình trao đổi khí sẽ được thực hiện trực tiếp thông qua màng tế bào hoặc bề mặt của cơ thể nhờ khuếch tán. Ví dụ như con đỉa, giun đất… hô hấp thông qua da.
Hô hấp qua hệ thống ống khí
Hình thức hô hấp này thường gặp ở các loại côn trùng. Bao gồm các hệ thống ống nhỏ, được phân nhánh để tiếp xúc với các tế bào cơ thể và thông ra bên ngoài nhờ những lỗ thở.
Hô hấp qua mang
Mang là cơ quan hô hấp thích nghi trong điều kiện môi trường nước của cá, các động vật thân mềm, chân khớp. Cụ thể như sau:
- Miệng và nắp mang sẽ thực hiện các thao tác đóng mở nhịp nhàng cho dòng nước chảy một chiều và được liên tục từ miệng rồi qua khe mang.
- Dòng máu ở trong mao mạch sẽ chảy song song, ngược chiều với dòng nước đi qua mang.
Hô hấp bằng phổi
Phổi là cơ quan hô hấp của những loài động vật sinh sống trên cạn như các loài chim thú, bò sát.
- Đối với các con thú: Từ khoang mũi → hầu → khí quản → phế quản.
- Lưỡng cư: Hô hấp diễn ra bằng da và phổi.
- Các loài chim: Hô hấp bằng phổi và hệ thống túi khí.
Hệ hô hấp là gì
Trong nội dung này chúng ta sẽ tìm hiểu hệ hô hấp đối với cơ thể của con người nhé. Hệ hô hấp là hệ cơ quan đảm nhiệm chức năng trao đổi khí diễn ra ở toàn bộ các bộ phận trong cơ thể. Vậy nên, khi một trong những bộ phận liên quan tới hệ hô hấp bất thường thì khả năng hô hấp cơ thể chắc chắn sẽ bị suy yếu. Thậm chí, nếu không được chữa trị kịp thời sẽ gây ra bệnh mãn tính, nguy hiểm hơn có thể gây tử vong.

Hệ hô hấp đóng vai trò quan trọng để duy trì sự sống bình thường. Với vai trò trao đổi khí, cung cấp khí oxy lên các cơ quan như não và tim; từ đó giúp vận hành và nuôi sống mọi hoạt động của cơ thể.
Cấu tạo hệ hô hấp
Hệ hô hấp của con người bao gồm 2 thành phần lấy nắp thanh quản làm ranh giới. Cụ thể: Mỗi bộ phận trong hệ hô hấp sẽ đảm nhiệm chức năng riêng. Cụ thể như sau:

Mũi
Đây là phần đầu của hệ hô hấp. Theo giải phẫu mũi sẽ gồm 3 phần là mũi ngoài, mũi trong và các xoang cạnh mũi. Chúng có vai trò chính là dẫn khí, làm sạch, sưởi ấm cho không khí trước khi được đưa vào phổi. Đồng thời đây cũng là cơ quan khứu giác.
Hầu, họng
Đây là nơi giao nhau giữa đường ăn với đường thở. Vậy nên, hầu họng cực kỳ nhạy cảm và rất dễ mắc bệnh. Trong họng chứa vòm họng, vòng bạch huyết các amidan…
Bộ phận này có vai trò là cửa ngõ quan trọng để bảo vệ những tác nhân bên ngoài đi vào cơ thể. Do đó, khi bộ phận này bị viêm sẽ nhanh nhóng lây lan xuống thanh quản và phế quản.
Thanh quản
Bộ phận này có cấu tạo gồm các tổ chức sụn và sợi cơ ngoài ra gồm hệ thống mạch máu và thần kinh.
Thanh quản có chức năng chính là phát âm, lời nói được phát ra từ luồng không khí thở tác động lên các khối nếp thanh quản. Sự căng, vị trí các nếp thanh âm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tần số của âm thanh.
Khí quản
Là một ống dẫn khí có hình lăng trụ được nối tiếp từ dưới thanh quản ngang với mức đốt sống cổ 6 với hệ phế quản ở phổi. Ở đoạn cuối, nó sẽ được phân chia thành 2 đoạn nối với 2 phế quản chính khí quản trái và phải. Ở vị trí ngang với mức đốt sống ngực 4 hoặc 5 nó thuộc vào hệ hô hấp dưới.
Bộ phận này thực hiện chức năng dẫn không khí ra vào. Đồng thời giúp điều hòa lượng không khí được đi vào phổi, tăng khả năng trao đổi khí trong phổi.
Phế quản
Phế quản được chia thành 2 bên cụ thể như sau:
- Phế quản chính phải sẽ gồm 10 phế quản phân thùy và được chia thành 3 nhánh lớn là phế quản thùy trên, thùy giữa và thùy dưới. Tương ứng với phổi phải cũng có 3 thùy là thùy trên, giữa và thùy dưới.
- Phế quản chính trái cũng gồm 10 phế quản phân thùy được chia ra hai nhanh lớn là phế quản thùy trên và thùy dưới. Tương ứng với phổi trái sẽ có 2 thùy là thùy trên và thùy dưới.
Nằm trong đường ống dẫn khí, phế quản thực hiện nhiệm vụ đưa không khí lưu thông từ bên ngoài vào phế nang và ngược lại. Phế quản có hình dáng gần giống với cành cây, có chi nhánh đến những thùy phổi.
Phổi
Phổi của con người gồm 2 lá phổi có cấu tạo bởi các thùy. Thông thường thì phổi trái thường bé hơn phổi phải. Theo nghiên cứu từ các chuyên gia và thực tế kiểm chứng thì mỗi lá phổi sẽ có dung tích khoảng 5.000 mk khi gắng sức hít vào. Hình thể của phổi gồm mặt ngoài, mặt trong và màng phổi.
Bộ phận này có chức năng trao đổi khi oxi và cacbonic. Quá trình trao đổi khí này được diễn ra ở toàn bộ mặt trong của các phế quản và phế nang được bao phủ bởi niêm mạc và lớp nhung mao mạc rất mịn luôn rung chuyển giúp đưa những vật lạ nhanh chóng ra ngoài.
Song song với đó, các tế bào phổi còn có vai trò quan trọng giúp cơ thể duy trì cuộc sống cho tế bào biểu mô và nuôi mô. Chúng sẽ tạo nên một hàng rào để ngăn nước, các phân từ protein đi quá nhiều vào các mô kẽ. Tham gia quá trình chuyển hóa, tổng hợp nhiều chất cần thiết.
Tìm hiểu về nhịp hô hấp là gì
Đây là một yếu tố rất quan trọng đối với cơ thể con người. Bởi khi nhịp hô hấp có vấn đề sẽ là một trong những dấu hiệu rất quan trọng giúp đánh giá chức năng cho hệ hô hấp.

Nhịp hô hấp là gì?
Nhịp hô hấp chính là giá trị để đo về số lần thở trong một phút. Nhịp hô hấp sẽ được điều hòa và kiểm soát bởi trung tâm hô hấp. Để theo dõi nhịp hô hấp người ta dựa vào nguyên tắc chung như sau:
- 15 phút trước khi đo nhịp hô hấp, đối tượng cần được thư giãn, nghỉ ngơi và không vận động mạnh.
- Đảm bảo chú ý đến việc sử dụng các loại thuốc kích thích hô hấp, tiêm hoặc những hoạt động liên quan đến nhịp thở trước khi tiến hành đo nhịp hô hấp.
- Chuyên viên thực hiện thao tác đo nhịp thở cần thực hiện đúng y lệnh, quy trình kỹ thuật trong quá trình theo dõi.
Những yếu tố làm ảnh hưởng đến nhịp hô hấp
Trung tâm hô hấp
Bộ phận này nằm ở vị trí cầu não và hành não, gồm nhiều nhân xám điều khiển phần lớn mọi hoạt động hô hấp bao gồm cả nhịp thở.
Trung tâm hô hấp sẽ thực hiện việc điều hòa nhịp hô hấp qua dây thần kinh ly tâm đến cơ hô hấp. Nhóm cơ này sẽ thực hiện các hoạt động hít vào, thở ra.
Trung tâm phát nhịp đóng vai trò quan trọng để duy trì nhịp thở một cách đều đặn và nhịp nhàng nhất. Khi hành não và cầu não bị rối loạn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến trung tâm hô hấp gây rối loạn nhịp hô hấp.
Nồng độ cacbonic và pH máu
Nồng độ cacbonic máu là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nhịp hô hấp. Khi cơ thể trạng thái bình thường, hô hấp điều hòa, thì nồng độ cacbonic ở giá trị bình thường ổn định. Từ đó giúp hệ hô hấp được điều hòa.
Cacbonic và pH máu có mối quan hệ hai chiều. Khi nồng độ CO2 tăng sẽ làm pH máu tăng. Từ đó, cơ thể sẽ bị rối loạn, kích thích làm nhịp hô hấp tăng theo. Và ngược lại, khi pH giảm, tần số thở giảm thì đưa pH máu về chỉ số cân bằng.
Nồng độ oxy trong máu
Nồng độ O2 trong máu có tác động một phần đến nhịp hô hấp, khi nồng độ oxy trong máu thấp cơ thể đang nhận thấy biểu hiện thiếu oxy. Trung tâm hô hấp đưa tín hiệu cần cung cấp oxy nhằm đưa về ổn định. Hoạt động ban đầu sẽ gây thở sâu, tiếp đó tăng nhịp thở. Nồng độ O2 trong máu cũng ảnh hưởng đến xoang cảnh và quai động mạch chủ dẫn đến tăng tính mẫn cảm với CO2.
Thay đổi về sinh lý
Đối với người bình thường trong trạng thái khỏe mạnh khi vận động mạnh như là tập thể dục, lao động, trời oi bức, nắng nóng… thì nhịp hô hấp tăng nhanh cần thở nhanh và sâu hơn để tiếp tục cung cấp lại O2 và năng lượng đã tiêu hao.
Cùng với những người có thói quen tập thể dục thường xuyên, thiền hay yoga thì nhịp hô hấp của họ sẽ chậm và có chỉ số nhỏ hơn so với người bình thường.
Thay đổi về bệnh lý
Đối với những người mắc các vấn đề liên quan đến hô hấp, tim mạch, não thì nhịp hô hấp sẽ thay đổi cả về tần số lẫn biên độ thở. Tình trạng mà họ mắc phải thường được gọi chung là triệu chứng khó thở.
Một số bệnh gây triệu chứng khó thở mà chúng ta cần quan tâm là tắc nghẽn đường dẫn khí, hen suyễn, bệnh hô hấp và tim mạch.
Giải đáp một số thắc mắc liên quan đến hô hấp, hệ hô hấp
Đường hô hấp là gì?
Ở người, đường hô hấp là một bộ phận giải phẫu hệ hô hấp có liên quan tới quá trình hô hấp. Đường hô hấp sẽ bắt đầu từ mũi hoặc miệng cho đến phế nang trong phổi. Đường hô hấp sẽ được chia thành đường hô hấp trên và dưới. Trong đó, đường hô hấp dưới sẽ gồm khí quản, cây phế quản, phế nang.
Rối loạn hô hấp là gì?
Rối loạn hô hấp hay tên tiếng Anh là Respiratory Disorders. Khái niệm này để bao gồm một loạt tất cả triệu chứng liên quan đến phổi, tim, chấn thương hay trạng thái cảm xúc. Một số thuật ngữ trong y học để gọi tên các triệu chứng liên quan tới rối loạn hô hấp bao gồm thở chậm, thở nhanh, khó thở, thở sâu, ngưng thở…

Một số vấn đề về hô hấp có thể chỉ do đơn thuần ở phổi hoặc phối hợp thêm các nguyên nhân khác, như nhiễm trung hay giảm thể tích.
Bệnh hô hấp là gì?
Bệnh hô hấp là khái niệm chỉ tất cả vấn đề liên quan về hệ hô hấp. Bệnh có thể nhẹ, nặng tùy theo từng cấp độ và từng loại, trong đó nguy hiểm nhất là tử vong.

Ở Việt Nam, điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời gian mùa hè nắng nóng kéo dài trong năm, mưa liên tục môi trường nhiều khói bụi chính điều kiện thuận lợi cho các bệnh hô hấp phát triển. Đặc biệt chiếm tỷ lệ 47% nam giới hút thuốc, những vấn đề về đường hô hấp càng trở nên trầm trọng.
Viêm hô hấp là gì?
Viêm đường hô hấp là một bệnh nhiễm trùng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hô hấp của người bệnh. Viêm hô hấp ảnh hưởng tới đường hô hấp trên (mũi, xoang, hầu-họng, thanh quản) hoặc đường hô hấp dưới (khí quản, phổi, phế quản, các phế nang).
Trên đây là những thông tin quan nhất nhất chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc về hô hấp là gì. Bởi đây là một quá trình quan trọng cần thiết để duy trì sự sống cho mọi vật quanh ta. Đừng quên truy cập thietbimaycongnghiep.net thường xuyên để bỏ túi nhiều kiến thức cần thiết mỗi ngày bạn nhé!