Lãi suất coupon là gì? Cách tính lãi suất coupon

Lãi suất coupon được xem là một trong những loại lãi hấp dẫn nhất với các nhà đầu tư. Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư cần phải chú ý đến lãi suất coupon vì nó có thể ảnh hưởng đến giá của trái phiếu trên thị trường. Vậy bạn có biết lãi suất coupon là gì? Cùng tìm hiểu về loại lãi suất này qua những thông tin chia sẻ sau nhé.

Tìm hiểu về lãi suất coupon là gì?

Lãi suất coupon hay chính là lãi suất trái phiếu. Để hiểu kỹ hơn về lãi suất coupon thì chúng ta cùng tìm hiểu qua về trái phiếu.

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu trong tiếng Anh là bonds. Nó chính là một loại chứng khoán quy định nghĩa vụ của bên phát hành (người vay tiền) cần phải trả cho người đầu tư (trái chủ/người cho vay) một khoản tiền xác định trong một thời gian xác định cụ thể. Bên phía phát hành (có thể là một doanh nghiệp hoặc tổ chức chính quyền) sẽ cần phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi mà nó đáo hạn.

Lãi suất coupon là gì?

Lãi suất coupon hay chính là lãi suất trái phiếu, có tên tiếng Anh là coupon rate. Nó là phần lãi mà công ty/tổ chức phát hành trái phiếu phải trả cho trái chủ (nhà đầu tư). Cụ thể, nhà phát hành trái phiếu sẽ trả lãi trên một tỷ lệ lãi suất định kỳ hàng năm dựa vào mệnh giá của trái phiếu. Đây thường là một con số cố định, nó không bị ảnh hưởng của tình hình lãi suất trên thị trường. Lãi suất coupon trái phiếu sẽ được niêm yết minh bạch ở ngay trên phần cuống của trái phiếu.

Nhà phát hành trái phiếu sẽ quy định lãi suất dựa trên nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên nó phải là một con số phù hợp nhằm hấp dẫn được các nhà đầu tư trên thị trường cũng như phù hợp với sự luân chuyển tiền của tổ chức.

Một số trường hợp nhà đầu tư không hiểu rõ về sản phẩm trái phiếu làm nhầm lẫn giữa lãi suất coupon và lợi tức chứng khoán. Bởi vì năng suất biểu thị lãi suất thực tế trên trái phiếu được xác định bởi lãi suất coupon cùng giá hiện tại. Do đó, bạn phải hiểu rằng, lãi suất coupon là cố định nhưng còn lợi tức của trái phiếu thì không.

Công thức tính lãi suất coupon

Bạn có thể tính lãi suất coupon công thức là lấy số tổng của những khoản thanh toán coupon hàng năm rồi chia cho mệnh giá gốc của trái phiếu. 

Cụ thể, lãi suất coupon của trái phiếu được tính toán dựa theo công thức sau:

C = i/P

Trong đó: 

• C: là lãi suất coupon
• i: là lãi suất hàng năm
• P: là mệnh giá gốc của trái phiếu

Bạn có thể tham khảo bài tập lãi suất coupon sau:

Ví dụ 1: Một sản phẩm trái phiếu trên thị trường đang được phát hành có giá gốc là $500, trả lãi mỗi năm 2 lần, mỗi lần là $12.5. Thì trái phiếu này sẽ có lãi suất coupon là (12.5*2)/500 = 5%.

Khoản lãi nhà đầu tư (trái chủ) nhận được từ nhà phát hành được xác định bằng phần trăm tỷ lệ một số tiền cụ thể chứ không phải là tỷ lệ lãi suất theo thời gian. 

Ví dụ 2: Trái phiếu có mệnh giá gốc là $500 với mức lãi suất coupon là 5%. Thì số tiền lãi mà nhà đầu tư được trả định kỳ sẽ là $25 cho tới khi đáo hạn. Ngay cả khi giá trái phiếu có tăng lên $1000 hoặc giảm xuống $250 thì tiền lãi cũng không đổi do lãi suất trái phiếu không thay đổi.

Từ những bài tập về lãi suất coupon trên đây hẳn bạn đã biết cách tính rồi.

Sự ảnh hưởng của lãi suất coupon đến giá trị trái phiếu

Mối quan hệ giữa lãi suất coupon trái phiếu và mệnh giá trái phiếu rất mật thiết. Khi lãi suất chung trên thị trường tăng cao hơn so với lãi suất coupon của trái phiếu, thì mệnh giá của trái phiếu có khả năng bị giảm. Lý do bởi vì các nhà đầu tư không muốn mua những trái phiếu bằng mệnh giá gốc vào thời điểm này khi mà họ có thể nhận được lãi suất cao hơn ở nơi khác.

Ngược lại, nếu như lãi suất hiện hành trên thị trường thấp hơn so với lãi suất coupon của trái phiếu, thì giá trị trái phiếu sẽ tăng. Điều này là do các nhà đầu tư đang nhận được lợi nhuận tốt hơn dù vẫn mua cùng một loại trái phiếu hiện tại. Khi đó, lãi suất coupon sẽ giảm thấp hơn, đồng nghĩa lãi suất chung trên thị trường giảm. 

Ngoài ra, độ uy tín của đơn vị phát hành cũng là yếu tố ảnh hưởng đến sự tăng giảm của giá trái phiếu. Công ty càng uy tín thì mức giá trái phiếu sẽ càng cao. 

Tuy nhiên, trên thực tế có rất nhiều trường hợp mà giá trái phiếu không phản ánh được đúng mối quan hệ giữa lãi suất coupon trái phiếu và các mức lãi suất khác. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc, xem xét giữa lãi suất coupon trái phiếu và lãi suất thị trường khi tiến hành mua trái phiếu để lựa chọn hình thức đầu tư sao cho hiệu quả nhất.

Lãi suất coupon và lãi suất đáo hạn

Sau khi đã biết lãi suất coupon của trái phiếu là gì thì chúng ta hãy cùng tìm hiểu về lãi suất đáo hạn. Vì thực tế, hai loại lãi suất này thường đi liền với nhau. 

Lãi suất đáo hạn là gì?

Lãi suất đáo hạn trong tiếng Anh có nghĩa là Yield to Maturity – YTM. Nó cũng còn được gọi là lãi suất hoàn vốn. Bạn có thể hiểu cụ thể, lãi suất đáo hạn chính là lãi suất hòa vốn trung bình của 1 trái phiếu nếu bạn mua trái phiếu ở một thời điểm sau đó giữ lại trái phiếu đó cho tới ngày đến hạn thanh toán. Lãi suất đáo hạn khác so với lợi suất hiện tại, nó có thể cao hơn hoặc là thấp hơn.

Có thể xác định lợi suất đáo hạn thông qua công thức sau:

Hoặc

Trong đó:

• C: Số tiền lãi coupon hàng năm
• P: Giá thị trường của trái phiếu
• n: số năm cho tới khi trái phiếu đáo hạn

Ý nghĩa của lãi suất đáo hạn

• Lãi suất đáo hạn là đại lượng được dùng rất thường xuyên để đo lường mức độ sinh lời của trái phiếu.
• Lãi suất đáo hạn của trái phiếu thường được niêm yết hàng ngày. Chúng thường được công bố trên báo chí.
• Việc tính toán lãi suất đáo hạn – YTM không chỉ tính tiền lãi hiện tại mà còn tính cả bất kỳ khoản lỗ/lãi nào mà nhà đầu tư có thể gặp phải bằng việc giữ trái phiếu cho tới ngày đáo hạn.

So sánh với lãi suất coupon

Từ những thông tin trên ta có thể thấy lãi suất coupon và lãi suất đáo hạn có sự khác nhau. Lãi suất coupon đại diện cho số tiền lãi thực tế mà nhà đầu tư thu được hàng năm, trong khi lợi suất đáo hạn lại là tổng tỷ suất sinh lợi ước tính của một trái phiếu đến ngày đáo hạn. Tuy nhiên, nếu tính theo mệnh giá thì lãi suất coupon và lãi suất hoàn vốn bằng nhau.

Hầu hết các nhà đầu tư sẽ coi lợi suất đáo hạn là chỉ số quan trọng hơn so với lãi suất coupon khi quyết định có đầu tư hay không. YTM không cố định mà nó có sự thay đổi, có thể lên xuống liên tục tùy vào diễn biến cung cầu thị trường. Do đó nó có tính rủi ro tín dụng tại mỗi thời điểm của nhà phát hành. Do đó, khi đầu tư trái phiếu thì cần phải lưu ý tới lãi suất này.

Lãi suất coupon và yield

Yield là tên tiếng Anh của lợi suất. Nó là lợi nhuận trên một khoản cho vay hoặc đầu tư và được tính theo phần trăm của giá. Lợi tức có thể được tính bằng cách chia lợi nhuận cho giá thị trường hiện tại, giá mua hoặc bất kỳ số đo giá trị nào khác.

Trong đầu tư để nhận tiền lãi, như tiền gửi của ngân hàng hoặc những khoản cho vay thì lợi suất chính là thu nhập tiền lãi chia cho số dư khoản vay hay là tiền gửi trung bình. Trong chứng khoán với thu nhập cố định như trái phiếu, thì lợi suất sẽ dao động khi mà giá trái phiếu tăng hoặc giảm. Có nghĩa là lợi suất hiện tại sẽ khác so với lợi suất mua lại ở trên cùng một khoản đầu tư.

Khi trái phiếu trên thị trường sơ cấp, giá bán trái phiếu sẽ bị phụ thuộc vào cung và cầu của các nhà đầu tư ở trên thị trường. Lúc này giá bán trái phiếu có thể dao động. Để xem trái phiếu có giá “đắt” hay “rẻ” thì người ta xem xét đến nhiều yếu tố, nhưng quan trọng nhất vẫn là yield – lợi tức. Dựa vào lợi suất, chúng ta có thể so sánh xem, nếu mua trái phiếu thì họ có thể lời hơn bao nhiêu so với khi gửi tiết kiệm ngân hàng.

Lợi suất trái phiếu chính là tỷ suất chiết khấu của toàn bộ dòng tiền trái phiếu về giá bán hiện tại.

Trên đây là những thông tin tổng hợp về vấn đề lãi suất coupon là gì cũng như các loại lãi suất khác. Những loại lãi suất này rất quan trọng, ảnh hưởng lớn tới việc đầu tư của bạn. Do đó, khi quyết định đầu tư thì hãy nghiên cứu thật kỹ càng nhé.