Giải thích thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh”
Lên thác xuống ghềnh là một thành ngữ quen thuộc trong văn hóa dân gian Việt Nam. Nó thường được sử dụng để chỉ việc đối mặt với khó khăn, thử thách trong cuộc sống và tinh thần kiên cường để vượt qua chúng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa của thành ngữ này, những trường hợp sử dụng và cách áp dụng nó trong cuộc sống và văn học.
Contents
Lên thác xuống ghềnh là gì?
Lên thác xuống ghềnh có nghĩa là gì? – Đầu tiên, để hiểu rõ hơn về thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh”, ta cần phân tích từng phần của nó.
- “Thác” và “ghềnh” đều là những địa hình đặc biệt khó khăn và nguy hiểm. Thác là dòng nước chảy xiết từ trên cao xuống đáy vực, còn ghềnh là những vách đá dựng đứng giữa đường đi.
- Còn “lên” và “xuống” là hai động từ chỉ hành động trái ngược nhau theo 2 chiều hướng khác nhau.
Vì vậy, khi sử dụng thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh” này, người ta muốn nói rằng những những khó khăn, thử thách trong cuộc sống cũng giống như đi qua những thác và ghềnh đầy nguy hiểm và khó khăn. Nhưng bằng tinh thần kiên cường, nghị lực và nỗ lực không ngừng nghỉ, ta vẫn có thể vượt qua chúng và đạt được mục tiêu cuối cùng.
Trong văn học, “Lên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc” cũng được sử dụng rất nhiều để thể hiện tinh thần kiên cường của con người. Nó xuất hiện trong nhiều tác phẩm văn học như truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ ca,…. Ví dụ, trong bài thơ “Lên thác” của nhà thơ Lê Minh Khuê, ông miêu tả hình ảnh người lính vượt qua những thác đầy nguy hiểm để bảo vệ tổ quốc. Đây là một ví dụ rõ ràng về việc sử dụng thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh” để thể hiện tinh thần kiên cường của con người.
Hay ca dao:
“Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?”
Ý nghĩa lên thác xuống ghềnh là gì?
Thành ngữ này thể hiện được tinh thần bất khuất, sự nghị lực và gan dạ trong cuộc sống. Thông qua việc sử dụng thành ngữ này, người Việt đã truyền tải thông điệp, dù có đối mặt với khó khăn, thử thách, ta vẫn có thể vượt qua chúng bằng nỗ lực, ý chí và sự kiên trì.
Điều này cũng giúp tăng cường lòng tin và tinh thần tự hào của người dân Việt Nam trong quá trình xây dựng đất nước. Đồng thời, nó cũng thể hiện được ý chí của những con người có cuộc đời vất vả, bấp bênh nhưng họ đã biết vượt lên nghịch cảnh để tiến lên.
Mặt khác, nó cũng nhắc nhở chúng ta cần cố gắng trang bị cho bản thân những kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết để đối mặt với những thử thách trong cuộc sống. Luôn giữ tinh thần lạc quan, kiên trì, nghị lực và không bao giờ từ bỏ giữa chừng. Có như vậy thì chúng ta mới có thể vượt qua khó khăn và đạt được mục tiêu.
Ví dụ đặt câu với thành ngữ lên thác xuống ghềnh
Dưới đây là ví dụ khi đặt câu với thành ngữ này:
- Cha mẹ đã phải lên thác xuống ghềnh và trải qua bao vất vả khó nhọc để nuôi ta khôn lớn.
- Ông cha ta đã phải lên thác xuống ghềnh mới cho chúng ta có được cuộc sống hạnh phúc, đủ đầy như ngày hôm nay.
- Để thoát khỏi cảnh nghèo khổ, chúng tôi phải lên thác xuống ghềnh và chịu bao gian nan vất vả.
Những câu nói khác về ý chí nghị lực vượt qua khó khăn của con người
– “Chân cứng đá mềm”
Đây là câu thành ngữ ý chỉ muốn nói sức lao động của con người có thể chiến thắng được mọi thử thách, khó khăn.
– “Ba chìm bảy nổi”
Ý chỉ cuộc đời vất vả, phải sống phiêu bạt, long đong chịu nhiều khó khăn, khổ sở.
– “Có vất vả mới thanh nhàn
Không dưng ai dễ cầm tàn che cho”
Câu ca dao trên có ý nghĩa là phải vất vả cả lao động thì mới có thể gặt hái được thành công. Không phải tự nhiên mà có thể thành đạt, được nhiều kính trọng và có người hầu hạ cầm tàn lọng che cho. Mà con người ta phải trải qua gian nan, vất vả mới cso lúc được thanh nhàn, có ngày thành đạt.
– “Ai ơi giữ chí cho bền
Dù ai đổi hướng xoay chiều mặc ai”
Câu ca dao này muốn khuyên chúng ta dù phải làm việc gì cũng phải giữ vững lập trường bản thân. Dù có gặp khó khăn hoặc những người xung quanh có bỏ cuộc, đổi hướng thì việc ta ta cứ làm. Như vậy thì mới có thể tới đích và đạt kết quả được.
– “Có chí làm quan, có gan làm giàu”:
Nếu chúng ta có sự gan dạ, quyết tâm và gặp khó khăn nguy hiểm gì cũng không chùn bước thì chúng ta sẽ làm nên sự nghiệp. Muốn có được danh vọng địa vị và muốn được thành công thì cần có được hoài bão, chí hướng lớn. Cũng như việc muốn làm giàu thì phải chấp nhận rủi ro, sáng suốt khi đầu tư.
– “Kiến tha lâu cũng đầy tổ”:
Lấy hình ảnh của những con kiến nhỏ bé kiên trì, bền bỉ mà có được thành tựu. Các cụ đã khuyên răn con cháu mình rằng, nếu chịu khó tích lũy thì cũng sớm ngày có được thứ mình muốn. Sự kiên nhẫn là điều rất cần thiết trong cuộc sống, nó có thể đem lại cho con người ta kết quả bất ngờ, thú vị.
– “Chớ vì nghẹn một miếng mà bỏ cả bữa ăn, chớ vì ngã 1 lần mà chân không bước tiếp”
Câu nói ý chỉ rằng đang ăn cơm dù có nghẹn thì khi hết nghẹn rồi vẫn sẽ ăn tiếp. Có ai vấp ngã một lần mà sợ sệt từ đó đứng yên một chỗ? Câu nói trên ý chỉ khuyên con người ta không nên nhụt chí mà cần dũng cảm bước về phía trước.
Thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh” là một tinh thần sống, thông điệp tích cực và sâu sắc, cũng như nguồn cảm hứng cho các tác phẩm văn học. Việc áp dụng thành ngữ này trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta trở nên nghị lực và kiên trì hơn, giúp chúng ta vượt qua thử thách trong cuộc sống và đạt được thành công lớn lao.