Thiết quân luật là gì? Quy định thiết quân luật, giới nghiêm tại Việt Nam

Thiết quân luật là cụm từ xuất hiện rất nhiều trên báo chí, truyền thông trong thời gian gần đây. Vậy thiết quân luật là gì? Quy định về thiết quân luật, giới nghiêm như thế nào? Hãy cùng thietbimaycongnghiep.net đi tìm câu trả lời ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Thiết quân luật là gì?

Trong tiếng Anh lệnh thiết quân luật là Martial law. Khái niệm thiết quân luật được căn cứ trong Điều 21 Luật quốc phòng 2018 như sau: Thiết quân luật là một biện pháp quản lý nhà nước đặc biệt có thời hạn được thực hiện bởi Quân đội. 

Như vậy có thể thấy thiết quân luật là sự thiết lập và quản lý nhà nước do lực lượng quân đội thực hiện sau được nhận lệnh từ chính phủ. Mục đích chính của thiết quân luật là đối phó với những tình trạng khẩn cấp tạm thời khi lực lượng dân sự đang bị áp đảo hoặc trong trường hợp lãnh thổ bị chiếm đóng. 

Tại Việt Nam, thiết quân luật có thể được ban bố ở tất cả các quận huyện, địa phương lớn nhỏ như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội,.. 

Hiện nay, tại một số quốc gia vẫn còn xảy ra tranh chấp và phải ra lệnh thiết quân luật khẩn cấp được nhắc đến rất nhiều trên các quốc gia đó như Nga, Đài Loan,.. hay trước đây lệnh thiết quân luật Hàn Quốc 1980 cũng được các phương tiện truyền thông đưa tin rất nhiều.

Quy định thiết quân luật tại Việt Nam

Theo Điều 21 Luật Quốc phòng 2018 đã quy định về thiết quân luật như sau:

– Khi an ninh chính trị, trật tự và an toàn xã hội ở một số địa phương đang bị xâm phạm nghiêm trọng đến nỗi chính quyền tại đó không thể kiểm soát được tình hình, lúc này Chủ tịch nước ra lệnh thiết quân luật theo đề nghị của Chính phủ. 

– Lệnh thiết quân luật phải được xác định cụ thể địa phương từ cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã tới các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, các biện pháp, hiệu lực thi hành, quy định nhiệm vụ và quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Các quy tắc trật tự cần thiết trong xã hội ở địa phương thiết quân luật cần được công bố liên tục trên các phương tiện truyền thông, thông tin đại chúng. 

– Dựa vào lệnh của chủ tịch nước về thiết quân luật và quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện thiết quân luật mà Bộ trưởng Bộ quốc phòng sẽ chỉ đạo đơn vị Quân đội nhân dân, Dân quân tự vệ thực hiện các biện pháp thi hành lệnh theo đúng quy định của pháp luật. 

– Trong khoảng thời gian thiết quân luật, việc quản lý nhà nước tại địa phương đó sẽ được giao cho quân đội thực hiện.

Người chỉ huy quân đội được giao quản lý địa phương thiết quân luật cũng có quyền ra lệnh và áp dụng các biện pháp đặc biệt, cần thiết để thực hiện lệnh, chịu trách nhiệm cho việc áp dụng đó. 

Người chỉ huy đơn vị quân đội địa phương thiết quân luật cấp tỉnh được quyền trưng mua, trưng dụng các tài sản. Việc này phải được thực hiện theo đúng quy định luật trưng mua và trưng dụng tài sản. 

– Một số biện pháp đặc biệt được áp dụng trong thời gian thi hành thiết quân luật bao gồm:

+ Cấm hoặc hạn chế người, phương tiện đi lại; các hoạt động công cộng cũng bị đình chỉ hoặc hạn chế.  

+ Cấm các hành động biểu tình, bãi thị, đình công, bãi khóa và tụ tập đông người. 

+ Thực hiện bắt giữ và cưỡng chế cá nhân, tổ chức nếu có các hoạt động xâm hại tới quốc phòng an ninh, buộc phải rời hoặc cấm đi khỏi nơi cư trú hay khu vực trong một khoảng thời gian nhất định. 

+ Huy động người và các phương tiện cơ quan, tổ chức, cá nhân.

+ Quản lý tất cả vũ khí, vật liệu gây nổ, các công cụ hỗ trợ, chất cháy, chất phóng xạ, chất động; thực hiện kiểm soát chặt chẽ cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, hoạt động báo chí, phương tiện thông tin, hoạt động xuất bản, in, sao chép, thu thập và sử dụng thông tin. 

– Tất cả mọi hoạt động tại địa phương có lệnh thiết quân luật cần tuân thủ tuyệt đối lệnh và các biện pháp đặc biệt.

– Việc xét xử tội phạm xảy ra tại địa phương trong khoảng thời gian thi hành thiết quân luật được áp dụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. 

– Khi tình hình an ninh, chính trị và trật tự an toàn xã hội tại địa phương ổn định thì Chủ tịch nước bắt đầu ra lệnh bãi bỏ thiết quân luật theo đúng đề nghị của Chính phủ. 

– Chính phủ cần quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của người chỉ huy đơn vị quân đội, các cơ quan tổ chức, địa phương có liên quan thi hành lệnh thiết quân luật và lệnh bãi bỏ thiết quân luật. 

Ý nghĩa lệnh thiết quân luật

Ở mỗi quốc gia trên thế giới, trong đó bao gồm cả Việt Nam thì lệnh thiết quân luật mang ý nghĩa rất quan trọng, giúp bảo vệ an toàn an ninh xã hội tại quốc gia đó. 

Thiết quân luật được đưa ra còn giúp củng cố lòng tin, sự yên tâm và tin tưởng vào các biện pháp quản lý của nhà nước, kịp thời xử lý khi có các sự cố không hay xảy ra. 

Ngoài ra nó còn để cao lực lượng Quân đội, vũ trang nhân dân tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, nhân dân, Đảng và nhà nước, luôn sẵn sàng chiến đấu bảo vệ độc lập tổ quốc, toàn vẹn lãnh thổ. 

Phân biệt thiết quân luật và lệnh giới nghiêm

Các tiêu chí	Thiết quân luật	Lệnh giới nghiêm
Căn cứ pháp luật	Điều 21 Luật Quốc phòng 2018	Điều 22 Luật Quốc phòng 2018
Áp dụng	Được ban hành khi an ninh chính trị, trật tự và an toàn xã hội ở một số địa phương bị xâm phạm nghiêm trọng, tới mức chính quyền tại đó không thể kiểm soát.	Ban bố khi tình hình an ninh, chính trị, trật tự và an toàn xã hội tại một số địa phương đang diễn biến phức tạp gây mất ổn định nghiêm trọng.
Thẩm quyền ban lệnh	Chủ tịch nước trực tiếp ra lệnh thiết quân luật theo đề nghị Chính phủ.	– Thủ tướng chính phủ ban bố lệnh giới nghiêm tại một số địa phương cấp tính. – UBND cấp tỉnh ban bố lệnh tại một số địa phương cấp huyện. – UBND cấp huyện ban bố lệnh tại địa phương cấp xã. – UBND đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt ban lệnh tại một số khu vực ở trên địa bàn.
Nội dung	– Xác định cụ thể các đại phương cấp tỉnh, huyện, xã, đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt và các biện pháp hiệu lực thi hành. – Quy định quyền hạn, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân. – Công bố các quy tắc trật tự xã hội cần thiết liên tục trên phương tiện thông tin đại chúng.	– Xác định khu vực giới nghiêm. – Đơn vị đảm nhiệm và có nhiệm vụ thi hành lệnh. – Thời hạn bắt đầu và kết thúc hiệu lực, không được quá 24 giờ và khi hết hiệu lực nếu cần thiết phải ban bố lệnh mới. – Nhiệm vụ, quyền hạn các cơ quan tổ chức cá nhân tại khu vực giới nghiêm. – Quy tắc trật tự xã hội cần thiết ở khu vực giới nghiêm.
Các biện pháp	– Cấm hoặc hạn chế người, phương tiện đi lại. – Cấm biểu tình, bãi thị, bãi khóa, đình công, tụ tập. – Bắt giữ hoặc cưỡng chế cá nhân tổ chức có hành vi xâm phạm quốc phòng an ninh.  – Huy động người phương tiện của cơ quan, tổ chức, cá nhân. – Quản lý đặc biệt các loại vũ khí, công cụ, vật liệu nổ,…	– Cấm tụ tập đông người. – Cấm người phương tiện đi lại, hoạt động trong các giờ nhất định. – Đình chỉ, hạn chế hoạt động tại nơi công cộng trong thời điểm nhất định. – Đặt các trạm canh gác kiểm soát. – Kịp thời bắt giữ, xử lý người, phương tiện vi phạm.

Trên đây là những thông tin, kiến thức về lệnh thiết quân luật. Hy vọng thông qua bài viết trên các bạn đã hiểu rõ về lệnh này, từ đó biết tuân thủ luật pháp và chung tay thực hiện trong các trường hợp cần thiết.