Xéc măng là gì? Hướng dẫn nhận biết và cách tháo lắp xéc măng bị hỏng

Xéc măng là bộ phận quan trọng của động cơ nên việc kiểm tra xe là rất quan trọng. Vậy xéc măng là gì? Bộ phận này có vai trò như thế nào đối với việc vận hành của xe? Bài viết này sẽ mang đến cho bạn những thông tin cơ bản nhất về xéc măng và giúp bạn nhận biết dấu hiệu xéc măng bị hỏng là như thế nào?

Xéc măng là gì?

Xéc măng hay còn gọi là Segment – một bộ phận vòng trong piston, là những vòng tròn hở bằng kim loại nằm ở các rãnh trên đầu piston. Nó còn biết đến với tên gọi là vòng bạc xe máy hoặc đơn giản là “bạc xe máy” bởi bộ phận này thường được làm bằng kim loại cụ thể là các chất liệu như gang, gang hợp kim hoặc các hạt thép mịn.

Vậy xéc măng được lắp vào đâu? Nó được lắp vào các rãnh trên piston, được cho bộ phận máy nén khí Piston.

Đặc điểm của xéc măng

Chức năng

• Duy trì nén khí giữa piston và thành xi lanh: Đây được xem là chức năng quan trọng của xéc măng. Các vòng bạc trên rãnh piston có vai trò làm kín xi lanh khi đánh lửa khí đốt sẽ không bị rò vào khe hở giữa piston và xi lanh.
  
• Tạo màng dầu bôi trơn để chống trầy xước: Do hoạt động liên tục nên piston đi lên xuống và chuyển động trong động cơ với vận tốc dày đặc như vậy nên xéc măng sẽ làm nhiệm vụ điều chỉnh lượng dầu khi được đổ vào piston.
  
• Truyền nhiệt từ piston đến xi lanh: Khi hoạt động đánh lửa diễn ra, nhiệt độ bên trong piston có thể đạt xấp xỉ 300 độ C. Piston có nhiệt tụ lại quá nhiều dẫn đến tình trạng động cơ bị hỏng. Do đó, bộ phận này làm nhiệm vụ giải phóng nhiệt.
  
• Là màng ngăn không cho piston gõ vào thành xi lanh: Nếu piston chạm vào thành xi lanh thì nó sẽ tiếp xúc với các  bộ phận khác và gây ra hỏng hóc các động cơ. Giống như màng ngăn, xéc măng giúp piston chuyển động theo đường thẳng từ trên xuống.

Phân loại

Được chia làm 2 loại chính:

• Xéc măng khí gồm các loại: xéc măng có vát mặt trên, xéc măng côn, xéc măng côn-cắt phía dưới
  
• Xéc măng dầu: xéc măng có lò-xo, xéc măng loại 3 vòng.

Nguyên lý hoạt động

Khi động cơ hoạt động, xéc măng di chuyển và cọ sát trong các rãnh xéc măng và thành xi lanh, xéc măng có xu hướng bung ra chứ không co lại. Trong kỳ hút, nó di chuyển theo chiều từ trên lên, nằm cạnh trên của các rãnh. Các kỳ xả và nén của xi lanh, nó nằm ngược lại và di chuyển xuống dưới. Khi xéc măng nằm ở giữa thì đồng nghĩa với việc nó không nằm sát cạnh nào cả, được gọi là vị trí “bơi”. Động cơ hoạt động ở tốc độ cao, xéc măng sẽ di chuyển tự do trong các rãnh xéc măng. Khi xéc măng được tiếp xúc liên tục với hai đầu của các rãnh thì đồng nghĩa với hoạt động theo chiều lên xuống của piston.

Với kỳ nổ, áp suất tạo ra rất lớn nó sẽ đẩy xéc măng  và cả piston đi sát xuống cạnh dưới của rãnh xéc măng, sau đó xéc măng sẽ bị ép sát vào thành xi lanh do tác động của khí nén. Kết quả, xéc măng bung mạnh làm tăng tốc độ kín cho buồng lái.

Hướng dẫn cách nhận biết dấu hiệu lỗi và cách lắp xéc măng

Cách nhận biết dấu hiệu lỗi thường gặp ở xéc măng

Đối với việc sử dụng lâu ngày thì cả xéc măng của ô tô và xéc măng xe máy đều gặp những lỗi cơ bản như sau: cháy, bị mòn hoặc bị kẹp trong các rãnh của xéc măng.

• Xéc măng bị hở bạc: Đây là lỗi thường gặp khi xéc măng bị hở, không còn khít với thành xi lanh dẫn đến tình trạng khí nén bị hao hụt trong xi lanh và làm giảm đi sức nén của động cơ. Đồng thời, khi xéc măng bị hở sẽ làm cho nhiên liệu bị thoát lên buồng đốt, không được xéc măng giữ lại.
  
• Xéc măng bị khói trắng: Đây là kết quả của việc xéc măng bị hở, lượng nhiên liệu ở thành xi lanh và một phần phía trong của buồng đốt, tạo ra phản ứng hóa học dẫn đến tình trạng xéc măng có khí trắng.
  Khi xéc măng bị hỏng, việc tháo lắp xéc măng cũng rất quan trọng. Vậy cách lắp xéc măng đúng cách như thế nào? Dưới đây chúng tôi có tổng hợp các bước tháo/ lắp cơ bản nhất:

Cách lắp xéc măng đúng cách

• Bước 1: Bạn cần tháo bạc cũ ra khỏi piston
  
• Bước 2: Khi tháo bạc ra khỏi piston bạn tiến hành vệ sinh các rãnh bạc, bằng cách lau sạch chúng. Mỗi piston gồm có 3 loại bạc: bạc lửa, bạc dầu, bạc ép.

• Bước 3: Trước khi lắp các bạc xéc măng vào piston bạn nên tra một lượng dầu nhất định vào piston đặc biệt là tại các rãnh, để việc lắp các rãnh được trơn tru và điều tiết di chuyển của piston
  
• Bước 4: Lắp bạc mới vào các rãnh, chú ý lắp xéc măng có hướng chữ cùng hướng với đầu piston.
  
• Bước 5: Cuối cùng là định vị các rãnh xéc măng vào đúng vị trí.

Lưu ý: Lắp xéc măng theo hướng cùng với vị trí góc lệch của các khe xéc măng và góc lệch đối với  trục chốt của piston.

Thay xéc măng ô tô và xe máy bao nhiêu tiền?

Hiện nay giá thay lắp xéc măng sẽ có sự khác nhau, giá của bộ xéc măng ô tô sẽ khác với giá của xéc măng xe máy. Giá xéc măng ô tô sẽ dao động từ 1-2 triệu đồng tùy vào hãng xe, cụ thể hãng Innova sẽ khác với giá thay xéc măng ở các hãng Toyota, Suzuki tuy nhiên sự chênh lệch này không đáng kể.  Đối với xe máy tùy hãng xe như Honda, Yamaha mà mức giá thành sẽ khác nhau. Các dòng xe Honda như Wave, Dream,… dao động ở mức giá từ 200-400.000 nghìn đồng. Bộ xéc măng ở xe Yamaha như Sirius, Exciter, Jupiter,… cũng dao động từ 150-500.000 nghìn đồng. Bạn nên đến các cửa hàng của các hãng xe để được thay đồ chính hãng.
Như vậy, bài viết này đã  giúp bạn hiểu rõ hơn “xéc măng là gì”, giải đáp các thắc mắc về lỗi thường gặp và việc lắp xéc măng đúng cách. Vai trò lớn nhất của nó là điều tiết các hoạt động diễn ra piston giúp xe được vận hành tốt hơn. Hy vọng, với những chia sẻ ở trên bạn sẽ có kinh nghiệm hơn trong việc lắp và sửa chữa xéc măng khi có vấn đề.